در بیان تفاوت بین گناهان مختلف و این که درجات زشتی گناهان با یکدیگر متفاوت است لازم است به خواستگاه گناهان نیز نظری بیفکنیم.
برخی از گناهان در واقع افراط یا انحراف یک عمل لازم یا صحیح است. مثلا عمل خوردن و نوشیدن عملی است که برای سلامتی ما لازم است اما پرخوری که یکی از گناهان است، عملی است که افراط در خوردن است. همچنین انجام عمل جنسی با همسر شرعی، بدون اشکال است اما انجام این عمل بدون صیغه محرمیت، انحراف از آن مسیر صحیح است.
پس می توانیم بگوئیم که اینها گناهانی هستند که جنبهء جسمانی و حیوانی دارند. به عبارت دیگر مثل این است که در هنگام عمل پرخوری، گاو درون ما به سطح آمده است و ما جلوی او را نگرفته ایم و او پرخوری کرده است. یا در هنگام عمل ناشایست جنسی مثل این است که خر درون یا خوک درون به سطح آمده است و ما دست و پای او را باز گذاشته ایم که به شهوترانی بپردازد.
در مقابل، گناهانی هستند که جنبهء جسمانی ندارند بلکه جنبهء ذهنی وهمی دارند. مثل حیله و فریب و خیانت. وقتی کسی مشغول دسیسه چینی است که مثلا رقیب خود را در تجارت به زمین بزند تا خودش نفع بیشتری ببرد، پای هیچ حیوانی وسط نیست. بلکه این شیطان درون اوست که دسیسه چینی می کند و نقشه ها می چیند تا به مقصود برسد.
حال با این توضیح به همه گناهانی که از ما سر می زند توجه و دقت کنید. هر گناهی که ظاهر آن به وسیله حیوانات هم قابل انجام است، از جنبهء حیوانی ما نشأت گرفته است مثل پرخوری، عمل جنسی ناروا، کتک کاری، فریاد زدن و ...
در مقابل، هر گناه یا انحرافی که از ما سر می زند ولی از حیوانات قابل سر زدن نیست، از جنبهء شیطانی ما نشأت می گیرد: مثل فحاشی، مکر، فریب، دروغ، حیله گری، خیانت، تلبیس، حسد، غبطه، بخل، رقابت، قضاوت، سخن چینی و ...
البته شیطان درون ما، ما را کمک می کند که برای محقق کردن خواسته های حیوانی خود، از روش های شیطانی استفاده کنیم. به این ترتیب عملی از ما سر می زند که هم جنبه حیوانی در آن هست و هم جنبه شیطانی. مثلا وقتی که مردی به همسرش دروغ می گوید تا بتواند با زن دیگری بخوابد، هم پای شیطان وسط است هم پای حیوان.
مطلب فوق، مطلب در خور توجهی است.
چرا که آنچه فقط جنبه حیوانی داشته باشد، از نظر شارع و از نظر خداوند، آسان تر گرفته شده است و مکاشفات کسانی هم که دوزخ را دیده اند و به تصویر کشیده اند و نیز کشفیات عرفا که به خودشناسی رسیده اند مؤید این مطلب است که مرتکبین این گناهان در عذاب کمتری از دوزخ به سر خواهند برد.
از طرف دیگر کسانی که به شیطان درون خود پر و بال داده اند یا آن که پای شیطان و حیوان، هر دو را به میان کشیده اند، جهنم سخت تری خواهند داشت و بسته به میزان مکار بودن و منافق بودن، درجهء پائین تری از دوزخ مناسب حال ایشان است. که در این مورد هم آیات قرآن و روایات اهل بیت و مکاشفات اهل کشف، همه مؤید این مطلب است.
پس باز هم نمی توان گفت همهء گناهان کثیفند و فرقی با هم ندارند. بلکه باید گفت گناهان شیطانی، صاحب خود را تباه تر و تیره روزتر خواهد کرد.
